در حال حاضر کربوهیدرات‌ها مورد توجه زیادی قرارگرفته‌اند. وقتی در مورد کربوهیدرات‌ها فکر می‌کنید، احتمالا موادغذایی زیر در ذهن شما تداعی می‌شوند: نان، برنج، پاپ‌کورن (ذرت بوداده) و...

شیوع و بروز : سالانه بیش از 30 هزار ایرانی دچار سکته مغزی میشوند. سکته مغزی سومین علت مرگ و شایعترین عامل ناتوانی بزرگسالان در ایران است.  

در کشور ما 500 هزار نفر ، با ناتواناییهای بجامانده از سکته مغزی زندگی میکنند.
سکته مغزی در اثر قطع جریان خون بخشی از مغز روی میدهد.
بدون جریان خون ، سلولهای مغز، آسیب دیده و امکان مرگ آنها وجود دارد.
از آنجا که مغز تمام فعالیتهای جسمانی و روانی را کنترل میکند ، آسیب آن میتواند سبب اختلال در :
• فعالیتهای جسمانی ( حرکت ، بلع ، تنفس ، بینایی ، شنوایی )
• فعالیتهای ذهنی ( تمرکز، پردازش ، یادگیری ، احساس و درک ) شود
مهمترین زمینه ساز سکته های مغزی : فشار خون بالا ، دیابت ، اختلال چربیهای خون ، مصرف سیگار ، چاقی ، کم تحرکی و استرس ها می باشد.
سکته های مغزی ممکن است خفیف و گذرا ( TIA ) و یا شدید و با عوارض ماندگار ( CVA ) باشند.

بهبود و توانبخشی :
اگرچه بهبود بزودی پس از مرحله اول سکته مغزی شروع شده و طی چند هفته تا چند ماه به حد قابل توجهی میرسد ، گاهی ممکن است پس از سالها قسمت سالم مغز دچار تحول و تکامل شده و بخشی از عملکرد از دست رفته بیمار بازگردد .
با این وجود ، ناتوانی در تقریباً یک سوم مبتلایان به سکته مغزی ماندگار خواهد شد .
توانبخشی راهی برای غلبه بر آسیب یا انطباق با ناتوانی ناشی از سکته مغزی در جهت بازگشت به زندگی عادی و کسب بیشترین استقلال میباشد.
بهترین و بیشترین میزان بهبودی وقتی حاصل میشود که یک تیم چند رشته ای مجرب در زمینه سکته مغزی برنامه توانبخشی بیماران را طرح ریزی و هدایت کند . این تیم متشکل از متخصصان توانبخشی ، مغزواعصاب ، پرستار ، فیزیوتراپیست ، کاردرمانگر ، گفتار درمانگر ، روانشناس بالینی ، کارشناس تغذیه و کارشناس ارتوپدی فنی است.

معاینه ، ارزیابی و برنامه ریزی :
متخصص توانبخشی با عنوان پزشک تیم ، پس از معاینه و ارزیابی بیمار در صورت نیاز تست های تشخیصی آزمایشگاهی ، رادیولوژی و الکتروفیزیولوژی درخواست و یا با متخصصان مغزواعصاب و روانپزشک مشورت خواهد نمود . پس از بررسی کامل بالینی و آزمایشگاهی و انجام معاینات تخصصی ، برنامه اولیه توانبخشی بیمار طرح ریزی میشود .
توانبخشی توسط گروهی از کارشناسان صورت خواهد گرفت . متخصص توانبخشی تیم را هماهنگ و هدایت کرده و با برقراری جلسات هفتگی با اعضای تیم در مورد هر بیمار بطور جداگانه برنامه توانبخشی را تحت بازبینی ، تعدیل و پیشرفت قرار خواهد داد.
متخصص توانبخشی در صورت لزوم در موارد اسپاستیسیتی شدید ، بلوک اعصاب و تزریق موضعی Botox را انجام میدهد . همچنین اقدامات تشخیصی و تخصصی مانند الکترودیاگنوز و یا درمانهایی مانند تحریک مغناطیسی نیز در مواقع لازم انجام میشود.

اختلال در تعادل و حرکت :
سکته مغزی میتواند سبب ضعف یا فلج یک طرف بدن و اختلال تعادل یا هماهنگی شود .
اگر بیمار قادر به حرکت نباشد ، فیزیوتراپی و اصلاح و تغییر منظم وضعیت بیمار به منظور پیشگیری از خشکی عضلات و مفاصل متمرکز است.
اگر بیمار قادر به ایستادن یا نشستن روی تخت یا ویلچر نباشد ، فیزیوتراپیست بازیابی تعادل کمک میکند.
با آماده شدن بیمار ، گام بعدی کمک به ایستادن با استفاده از وسایل کمکی است ، با آغاز پیشرفت و افزایش توان بیمار حرکات بیشتر و تمرینات پیچیده تری انجام و آموزش داده خواهد شد در صورت نیاز از روشهای فیزیکی مانند الکتروتراپی ، بیوفید بک ، لیزر و گاهی نیز از تجهیزات پیشرفته استفاده میشود.

اختلال فعالیتهای روزمره :
مشکلات حرکتی ، تعادلی ، هماهنگی و ادراکی سبب اختلال فعالیتهای روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن ، غذا خوردن و 000 میشود.
کاردرمانگر با ارزیابی دقیق توانمندیها و محیط زندگی بیمار او را در فعالیتهای مراقبت از خود و روزمره کمک مینماید.
تعبیه تجهیزات تطبیقی مشاوره شغلی و حمایت از بیمار بر عهده کاردرمانگر است.
در کاردرمانی از راهکارهای مناسب به منظور تقویت حرکات و مهار واکنشهای غیر طبیعی استفاده میشود.درمان با کارهای ساده آغاز و با پیشرفت بیمار پیچیده تر میگردد.

اختلال تکلم و گفتار :
سکته مغزی میتواند بر مهارتهای ارتباطی مانند توانایی سخن گفتن ، خواندن ، نوشتن اثر بگذارد.پیشرفت تکلم اغلب آهسته تر از دیگر اختلالات است بنابراین می بایست بصورت منظم و با دید مثبت ادامه داد.در همین زمینه کارشناس تغذیه برنامه غذایی بیمار را از نظر محتوای تغذیه بررسی کرده و رژیم مناسب را ارائه میدهد.

اختلال بینایی و دید :
سکته مغزی سبب دوبینی ، تاری دید و یا کوری نسبی میشود گاهی بیمار مشاهده چیزی که در یک طرف بدن اوست قادر نمیباشد اختلال دید ممکن است سبب اختلال تعادل و یا تشخیص افراد شود در برخی موارد بیمار متوجه فلج نیمه بدن خود نمیباشد برای جبران یا تطابق با مناطق کور آموزشهایی به بیمار داده میشود.
چشم پزشک یا بینایی سنج وسایل کمک بینایی را در صورت نیاز تجویز خواهد کرد.

اختلال بهداشت فردی و بی اختیاری :
اختلال در کنترل ادرار و مدفوع پس از سکته مغزی شایع است که این بی اختیاری میتواند بدلیل آسیب عصبی ، از دست دادن کنترل عضلانی ، تغییر رژیم غذایی از بستر باشد.
اختلالات ارتباطی و حرکتی این مشکل را بدتر میکند در این مورد بیمار قادر نیست دیگران را از احساس نیاز به دفع باخبر کند.اغلب بیماران کنترل را سریع به دست می آورند اما در صورت لزوم پرستار توانبخشی برنامه کنترل ادرار و مدفوع را تنظیم میکند این برنامه شامل :
بازآموزی کامل ادرار ، ورزشهای تقویتی عضلات کف لگن و استفاده از وسایل کمکی مانند پوشک خواهد بود.

اختلالات روحی و روانی :
نگرانی در مورد شغل ، درآمد ، روابط و از دست دادن اعتماد به نفس سبب اضطراب و افسردگی میشود.احساس خستگی که در سکته مغزی شایع است نیز موجب تشدید آن میگردد.در این زمینه تغییرات ناگهانی خلق بسیار شایع است.کمک به درک و انطباق با این احساسات بخش مهمی از توانبخشی است.روانپزشک بالینی برای بررسی مشکل و ارائه راههای غلبه به بیمار کمک میکند.

نگاهی برای مراقبین :
1- صبور باشید : اگر طی مدت طولانی پیشرفت کمی به دست آمده نگران نباشید.
2- دید مثبت داشته باشید : تشویق مداوم و تحسین برای ادامه درمان لازم است.
3- زمانی را به خود اختصاص دهید.ملاقات با دوستان و انجام تفریحات به شما کمک میکند.
4- تطابق با نیازهای بیمار مثل صحبت کردن آهسته سیر توانبخشی را آسانتر میکند.
5- تغییرات لازم در منزل مانند اصلاح شیب سطوح و استفاده از وسایل کمکی به بیمار کمک خواهد کرد.
6- برای کسب بیشترین استقلال و اعتمال بین تشویق و کمک بیمار تعادل ایجاد کنید.